Landjepik kost gemeenten miljoenen: mogelijk sprake van honderdduizenden gevallen

 

Landjepik kost gemeenten miljoenen: mogelijk sprake van honderdduizenden gevallen

Nederlanders maken zich op grote schaal schuldig aan landjepik: 600 duizend gevallen is misschien een conservatieve schatting. De gemeente is de dupe.

Voorbeelden van gebruik van andermans grond, ook wel snippergroen, illegaal grondgebruik of ‘landjepik’ genoemd. Beeld vanleijenoverheidsrecht.nl

Vorig jaar stonden bewoners van de Mozartlaan in Drunen en de gemeente Heusden (waar Drunen onder valt) tegenover elkaar voor de Hoge Raad. De inzet was een stukje bos dat achter de huizen van de Mozartlaan ligt en dat de bewoners bij hun achtertuin hadden getrokken. Volgens de gemeente ten onrechte, omdat het gemeentegrond is.

advertentie

Dat laatste was ontegenzeggelijk het geval, maar toch haalde de gemeente bakzeil. Volgens de Hoge Raad konden de bewoners aantonen dat zij al meer dan twintig jaar de grond in gebruik hadden. Daarmee waren zij rechtmatig eigenaar geworden.

Voorbeeld van gebruik van andermans grond, ook wel snippergroen, illegaal grondgebruik of ‘landjepik’ genoemd. Beeld vanleijenoverheidsrecht.nl

Landjepik door burgers van gemeentegrond: het is herkenbaar. ‘En iedereen doet het’, zegt Björn Hoops van de faculteit Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij heeft er een studie naar gedaan die maandag is gepubliceerd. Hoops deed onderzoek in vijf Nederlandse gemeenten. In vier van de vijf stelde hij vast dat burgers op grote schaal grond in beslag nemen die publiek bezit is.

In één gemeente, een historisch stadje waarvan Hoops de naam niet mag noemen, was bij 80 procent van de onderzochte adressen in het centrum gemeentegrond door bewoners geconfisqueerd. Bij de andere gemeenten kwam hij uit op percentages tussen de 8 en 18 procent. Trek je zijn bevindingen door tot landelijk niveau, dan zouden minstens zeshonderdduizend Nederlandse huishoudens zich schuldig maken aan landjepik, becijfert Hoops.

Gemiddeld 20 tot 45 vierkante meter

Daarbij betreft het stoepen, stukjes openbaar plantsoen, paden of bermen die door burgers worden toegeëigend om de tuin of de oprit uit te breiden. Gemiddeld gaat het om 20 tot 45 vierkante meter per geval.

Een braak liggend stukje gemeentegrond bij je eigen tuin betrekken, het klinkt onschuldig genoeg, beaamt Hoops. Maar het kan wel degelijk moeilijkheden opleveren als de gemeente de stoep bijvoorbeeld nodig heeft om de weg te verbreden of om laadpalen te plaatsen.

‘En het kan natuurlijk ook niet zo zijn dat mensen grond inpikken die van iedereen is.’ Zou je de verkoopwaarde van de grond berekenen, dan lijdt de overheid door landjepik voor miljoenen schade.

Voorbeeld van gebruik van andermans grond, ook wel snippergroen, illegaal grondgebruik of ‘landjepik’ genoemd. Beeld vanleijenoverheidsrecht.nl

Volgens Hoops hebben lokale overheden deze kwestie te weinig op het netvlies. De helft van de gemeenten is er helemaal niet mee bezig. Omdat het veel werk is alle gemeentegrond precies in kaart te brengen en ze daar de mensen niet voor hebben. ‘Je maakt je er als wethouder ook niet populair mee.’

De helft die er wel mee bezig is, pakt het vaak onhandig aan. ‘Meestal beginnen ze met een brief te sturen aan bewoners dat zij illegaal grond hebben ingepikt. Als dat al jaren gaande is, voelen die zich gepakt. Als je mensen als dief behandelt, is dat een recept voor ruzie.’

Rechtszaken

Ruzies leiden vaak tot rechtszaken, zegt Liesbeth van Leijen, die een adviesbureau runt dat particulieren en overheden bijstaat in conflicten om grond. Jaarlijks komen tachtig tot honderd van dit soort zaken voor de rechter. Vaak blijkt daarbij dat gemeenten hun kaarten en archieven niet op orde hebben. Zeshonderdduizend gevallen van landjepik in Nederland is volgens haar nog een conservatieve schatting. ‘Ik denk dat het er wel een miljoen zijn.’

Voorbeeld van gebruik van andermans grond, ook wel snippergroen, illegaal grondgebruik of ‘landjepik’ genoemd. Beeld vanleijenoverheidsrecht.nl

In geschillen rond grond kent de Nederlandse wet een verjaringstermijn. Als gemeentegrond al twintig jaar of meer in gebruik is genomen door particulieren, dan vervallen de gemeentelijke aanspraken daarop. Voor de rechter is daarbij bepalend of er een hekje omheen is geplaatst.

Zo was de gemeente Boxmeer in 2014 in de slag met 23 huishoudens die illegaal een stuk berm bij hun voortuin hadden getrokken. De rechtbank in Den Bosch besliste dat achttien bewoners de grond moesten teruggeven aan de gemeente. Vijf niet, omdat ze een hek of een haag hadden geplaatst.

Dat was ook het geval bij de bewoners van de Mozartlaan, zegt Stefan van Hezewijk, jurist van de gemeente Heusden. Met foto’s en verklaringen van buren konden ze bovendien aannemelijk maken dat ze het stuk grond al meer dan twintig jaar in gebruik hadden genomen.

VOORBEELDEN VAN LANDJEPIK

Bunnik
In 2015 besluit de gemeente Bunnik om een deel van de grond rondom het Eikenpad te verkopen aan bewoners van de Gildenring zodat die daar hun tuin mee kunnen uitbreiden. De overburen maken daar bezwaar tegen omdat ze willen dat het groen openbaar blijft.

Boxtel
In 2014 sleept de gemeente Boxtel 23 huishoudens voor de rechter omdat die zich een stuk gemeentegrond tussen de weg en hun voortuin hebben toegeëigend. De rechter in Den Bosch bepaalt dat achttien huishoudens de grond moeten teruggeven aan de gemeente. Vijf hoeven dat niet omdat ze een hek hebben geplaatst rond de grond die ze in bezit hebben genomen. Daarmee zijn ze volgens de rechter rechtmatig eigenaar geworden.

Moerdijk
In juni dit jaar besluit de gemeente Moerdijk werk te maken van landjepik door burgers. Volgens een schatting zijn 450 stukjes gemeentegrond illegaal ingepikt. De gemeente gaat in gesprek met bewoners. Die kunnen als dat mogelijk is de grond kopen of huren. Alleen als de groenstructuur wordt aangetast of de veiligheid in het geding is, wordt de grond ontruimd. ‘Het wordt geen heksenjacht’, zegt wethouder Jaap Kamp.

Lap grond van 245 duizend euro

Voor gemeentes kan dat een aanzienlijke strop opleveren. Leijen kent uit haar eigen praktijk het geval van iemand die door de verjaringstermijn eigenaar werd van een lap grond met een geschatte waarde van 245 duizend euro.

Een optie zou zijn om de verjaringstermijn te verlengen of op te heffen. Maar of dat echt de beste oplossing is, vraagt onderzoeker Hoops zich af. ‘Het gevolg daarvan kan ook zijn dat gemeenten het dan helemaal laten lopen. Stel dat je een stukje grond al vijftig jaar in gebruik hebt en de gemeente treedt op, dan is dat de ruzie van de eeuw.’

Van Leijen heeft een beter advies. ‘Burgers schrikken als de gemeente ze beticht van illegaal gebruik en zetten dan de hakken in het zand. Wij raden gemeenten aan om open en eerlijk het gesprek aan te gaan met burgers.’

Voorbeeld van gebruik van andermans grond, ook wel snippergroen, illegaal grondgebruik of ‘landjepik’ genoemd. Beeld vanleijenoverheidsrecht.nl

 

 

https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/landjepik-kost-gemeenten-miljoenen-mogelijk-sprake-van-honderdduizenden-gevallen~b34aeb6b/

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *